Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη*

Υπό Παντελεήμονος του Ιαματικού

Στην καρδιά της Ελλάδας, κυριολεκτικά και τοπογραφικά, βρίσκεται το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, ακριβώς μπροστά από το Μέγαρο της Βουλής των Ελλήνων. Είναι ο χώρος στον οποίο τιμώνται συνολικά όλοι οι υπέρ Πατρίδος Πεσόντες και κυρίως αυτοί που έδωσαν την ζωή τους, αλλά παρέμειναν ανώνυμοι.

Μέσα σε μια φράση από τον Επιτάφιο του Περικλέους, περικλείεται η σκοπιμότητα ίδρυσης του Μνημείου αυτού, που κοσμεί την πρωτεύουσα της Ελλάδας. Οι Αθηναίοι τιμούσαν πάντα τους πεσόντες στις μάχες και στις σχετικές τελετές, είχαν πάντα ένα άδειο νεκρικό κρεβάτι, για να τους θυμίζει όλους τους αφανείς πολίτες που έδωσαν τη ζωή τους για την πόλη τους. «Μία δε κλίνη κενή, εστρωμένη, των αφανών φέρεται, οι αν μη ευρεθώσιν εις αναίρεσιν».
Η ιδέα της κατασκευής του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη άρχισε να καλλιεργείται από το 1925. Την επόμενη χρονιά προκηρύχθηκε διαγωνισμός για τη σύνταξη μελέτης, αφού είχε καθορισθεί η θέση του Μνημείου στο χώρο που βρίσκεται και σήμερα. Στις 9 Οκτωβρίου 1926 το υπουργείο Στρατιωτικών με την υπ’ αριθμό 219.188 διαταγή του βράβευσε τη μελέτη του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη.
Τελικά λόγω αντιδράσεων, το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, άρχισε να κατασκευάζεται τον Απρίλιο του 1929, με εκσκαφή του χώρου μπροστά από τη Βουλή, σε βάθος 6 μέτρων.
Ο Λαζαρίδης που γεννήθηκε το 1894 και πέθανε το 1961, με λαμπρές σπουδές στη Γαλλία, κατόρθωσε να εναρμονίσει το Μνημείο με το αυστηρό ύφος του Μεγάρου της Βουλής δημιουργώντας ένα ενιαίο σύνολο με συμβολικές αναφορές στην Ελληνική Αρχαιότητα
Τα αποκαλυπτήριά του έγιναν στις 25 Μαρτίου 1932 από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης Ανδρέα Μιχαλακόπουλο. Τον πανηγυρικό της ημέρας εκφώνησε ο Θεμιστοκλής Σοφούλης, που τότε ήταν Πρόεδρος της Βουλής. Μίλησε επίσης ο πρόεδρος της Γερουσίας Λεωνίδας Παρασκευόπουλος. Την ημέρα εκείνη μια αντιπροσωπεία της Μονής Αγίας Λαύρας έφερε και κατέθεσε στο Μνημείο μια επάργυρη κανδήλα. Μεταξύ άλλων κατέθεσε στεφάνι και ο Τούρκος στρατιωτικός ακόλουθος. Το στεφάνι του είχε την επιγραφή «Ο Τουρκικός Στρατός προς τον Έλληνα Άγνωστο Στρατιώτη». Το Μνημείο παριστάνει σε ανάγλυφη μορφή έναν αρχαίο οπλίτη, να πέφτει νεκρός στο πεδίο της μάχης. Η ανάγλυφη σύνθεση, φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ.
Η ανέγερση του Μνημείου , δεν ολοκληρώθηκε χωρίς αντιρρήσεις. Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου για παράδειγμα στις 12 Ιουλίου 1929 αναπτύσσοντας μια αναφορά καλλιτεχνών, τάχθηκε υπέρ της κατασκευής του μνημείου αυτού στο χώρο του Πεδίου του Άρεως.
Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος απάντησε απερίφραστα ότι έχει μελετήσει το ζήτημα και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το Μνημείο θα γίνει εκεί ακριβώς. Δηλαδή μπροστά στα Παλαιά Ανάκτορα τα οποία είχαν επιλεγεί για εγκατάσταση εκεί του Μεγάρου της Βουλής των Ελλήνων
Όταν επήλθε η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 στο χώρο που αργότερα ανεγέρθηκε το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, τον πρώτο καιρό, είχαν κατασκηνώσει απελπισμένοι πρόσφυγες, αναμένοντας την οικιστή αποκατάστασή τους.
Στις διαρρυθμίσεις του περιβάλλοντος χώρου κατά το διάστημα 1930-34 εντάσσεται και η κατασκευή των ανθοπωλείων από την πλευρά της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας, για να εκλείψουν κάποια άθλια παραπήγματα ανθοπωλείων, που υπήρχαν εκεί από παλαιότερα.


*παρουσιάστηκε στην Τηλεόραση της Βουλής των Ελλήνων (6/12/2005)