1935: Ένοπλη σύγκρουση στο Μέγαρο της Βουλής*

Του Παντελή Στ. Αθανασιάση

Το 1935, ήταν τραυματική χρονιά για τους δημοκρατικούς θεσμούς της χώρας, καθώς ποικίλα γεγονότα, έθεσαν σε δοκιμασία τις ομαλές πολιτικές εξελίξεις.

Ένα από τα άγνωστα αλλά χαρακτηριστικά περιστατικά της πολυπραγμοσύνης των στρατιωτικών είναι και το ένοπλο επεισόδιο στον προθάλαμο του υπουργικού συμβουλίου μεταξύ ανώτατων αξιωματικών, που κατέληξε στον τραυματισμό ενός αντιστρατήγου και του αδελφού βουλευτή.

Το φθινόπωρο του 1935 η χώρα ζούσε μέσα σε ένταση, φήμες και απειλές. Το αποτυχημένο βενιζελικό πραξικόπημα του Μαρτίου 1935 και οι απροκάλυπτες απαιτήσεις των βασιλοφρόνων για ταχεία επαναφορά της βασιλείας, είχαν ξύσει για άλλη μια φορά τις πληγές του Διχασμού. Η κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη, που είχε προκηρύξει Δημοψήφισμα για το Πολιτειακό, προσπαθούσε να ισορροπήσει τηρώντας τις δημοκρατικές διαδικασίες. Ο υπουργός Στρατιωτικών Γεώργιος Κονδύλης, εξέφραζε ανοιχτά, την καχυποψία του για τις προθέσεις του Τσαλδάρη και ενθάρρυνε τους βασιλόφρονες αξιωματικούς να απαιτήσουν δυναμικά επαναφορά της Βασιλείας ακόμα και πριν από το Δημοψήφισμα της 3^ης Νοεμβρίου.

Μέσα στο ναρκοθετημένο αυτό κλίμα, ήταν επόμενο να βρίσκουν πρόσφορο έδαφος κάθε είδους φήμες, για πραξικόπημα και εκτροπή.

Οι φήμες αυτές άρχισαν να εντείνονται τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου και ανάγκασαν στις 7 Σεπτεμβρίου το διοικητή του Α΄ Σώματος Στρατού αντιστράτηγο Παναγιωτάκο να περιοδεύσει στις μονάδες και να μιλήσει στους αξιωματικούς για αποχή του Στρατεύματος από την πολιτική. Οι φήμες όμως δεν υποχωρούσαν. Έτσι το βράδυ της 9^ης Σεπτεμβρίου αντικατέστησε διοικητές μονάδων στην Αθήνα και διέταξε μεταστάθμευση άλλων μονάδων. Ο Κονδύλης ενοχλήθηκε και ζήτησε την απομάκρυνση του Παναγιωτάκου, απειλώντας ακόμη και με παραίτηση από την κυβέρνηση.

Μια ώρα αργότερα, συνεδρίαζε το Υπουργικό Συμβούλιο στο Πολιτικό Γραφείο. Εκεί μια ομάδα βασιλοφρόνων βουλευτών παραβίασε την είσοδο και μπήκε στο Υπουργικό Συμβούλιο απαιτώντας επαναφορά του βασιλιά. Στην αίθουσα μπήκε και ο συνταγματάρχης Μαυρομάτης για να ενημερώσει τον Κονδύλη για μετακίνηση δυνάμεως από την Τρίπολη.

Ο πρωθυπουργός Παναγής Τσαλδάρης ζήτησε να συναντηθεί με το διοικητή του Α΄ Σώματος Στρατού αντιστράτηγο Παναγιωτάκο. Εκείνος προσήλθε συνοδευόμενος από τον αντισυνταγματάρχη Δαβάκη.

Βγαίνοντας ο συνταγματάρχης Μαυρομάτης, είδε τον αντισυνταγματάρχη Δαβάκη με τον οποίο λογόφερε και συνεπλάκη. Ο Δαβάκης για εκφοβισμό και μόνο, τράβηξε περίστροφο, αλλά τον αφόπλισαν. Τράβηξε και δεύτερο περίστροφο αλλά και πάλι τον αφόπλισαν.

Προκλήθηκε μεγάλη αναταραχή στον προθάλαμο του υπουργικού συμβουλίου και μια αδέσποτη και αναληθής φήμη διέτρεξε τους διαδρόμους του Μεγάρου της Βουλής. «Τραυμάτισαν τον Κονδύλη». Τότε προσέτρεξε εκεί ο υπασπιστής του υπολοχαγός Λουκίδης, καλώντας τη φρουρά στα όπλα. Μέσα στη γενική σύγχυση, κάποιοι πυροβόλησαν, ενώ στρατιώτες χρησιμοποίησαν τις ξιφολόγχες τους. Αποτέλεσμα της συμπλοκής όλων ήταν να τραυματισθεί στο στόμα από σφαίρα και στα πόδια από ξιφολόγχη ο αντιστράτηγος Παναγιωτάκος, ο οποίος μεταφέρθηκε στην κλινική Γερουλάνου για επίδεση των τραυμάτων του. Τραυματίσθηκε επίσης ο αδελφός του βουλευτής από ξιφολόγχη που μεταφέρθηκε στον «Ευαγγελισμό».

Ο πρωθυπουργός Παναγής Τσαλδάρης πιεζόμενος αντικατέστησε στο Α΄ Σώμα Στρατού τον αντιστράτηγο Παναγιωτάκο με τον αντιστράτηγο Παπάγο. Τα σημάδια από τις σφαίρες είχαν μείνει στην οροφή του κτιρίου για 24 χρόνια και απαλείφθηκαν στα τέλη του 1959, όταν έγιναν επισκευές στο Μέγαρο της Βουλής, για την επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου Ντουάϊτ Αϊζενχάουερ.

Οι ανεξίτηλα τραυματισμένοι όμως, ήταν οι δημοκρατικοί θεσμοί της Ελλάδας. Ο μεσοπόλεμος ήταν περίοδος της πραγματικά δυσχερούς δημοκρατίας.

*Το θέμα πρωτοπαρουσιάστηκε στον τηλεοπτικό σταθμό της Βουλής των Ελλήνων