Παρασκευή 24 Μαρτίου 2006

από την Άσπρη Λέξη (οικογενειακά επίθετα)

Χατζής
Συνηθισμένο νεοελληνικό επώνυμο, το οποίο σχηματίστηκε από το προσηγορικό χατζής (= προσκυνητής των Αγίων Τόπων, δηλ. της Ιερουσαλήμ, αν είναι χριστιανός, και της Μέκκας και της Μεδίνας, αν είναι Μουσουλμάνος), το οποίο ετυμολογείται από το αραβικό hajji (< hajj = προσκύνημα). Ο τίτλος χατζής, που δινόταν στους προσκυνητές των Αγίων Τόπων, παρέμενε αναπόσπαστα συνδεδεμένος με το βαπτιστικό όνομα του προσκυνητή κι έτσι προέκυψε πλήθος άλλων επωνύμων (Χατζημιχάλης, Χατζηγιάννης, Χατζηπέτρος κ.α.). Από αυτό επίσης σχηματίζονται πολλά άλλα οικογενειακά ονόματα με την προσθήκη παραγωγικών καταλήξεων (Χατζίσκος, Χατζίδης, Χατζόπουλος κ.α.). Ο χατζής ήταν πολύ σεβαστός από τους συμπολίτες του και επιστρέφοντας στον τόπο καταγωγής του τον υποδέχονταν πανηγυρικά με εκκλησιαστική πομπή. Στη Θράκη η καλύτερη ευχή που έδιναν σε κάποιον ήταν: Ο Θεός να σ' αξιώσει να γίνεις χατζής και πλούσιος, και στη Λέσβο: Με τα λόγια δε γίνισι χατζής!

Σιβιτανίδης Κατά τον Δ. Βαγιακάκο, προέρχεται από το επώνυμο Τσιβιτανίδης, το οποίο σχηματίστηκε από τη λέξη τσιβιτάνος (civitanus).Τσιβιτάνος ονομαζόταν ο διοικητής διαμερίσματος χώρας ή ο καπετάνιος, ο πλοίαρχος κατέργου (= ιστιοφόρο πολεμικό ή πειρατικό πλοίο με δύο ή τρεις σειρές κουπιών).Η λέξη βρίσκεται στο Κυπριακό Χρονικό του Μαχαιρά, όπου αναγράφονται τα εξής: εμήνυσεν . τούς τζιβιτάνους . νά ποίσουν καλές βίγλες», «νά ποίσουν οι Κυπριώτες νά είναι ομπρός του τζιβιτάνου των αυτών κατέργων» και «ο Τζακέ τέ Μπιτζέλ ο τζιβιτάνος του μαρτζασίου».Από το επάγγελμα, λοιπόν, σχηματίστηκε το παρωνύμιο Τζιβιτάνος ή Τσιβιτάνος, το οποίο εξελίχθηκε σε οικογενειακό όνομα και από αυτό προέκυψε το επώνυμο Τσιβιτανίδης (ο υιός του Τσιβιτάνου) και Σιβιτανίδης.

Σέκερης Προέρχεται από το προσηγορικό σέκερης, το οποίο σχηματίστηκε από το τουρκικό seker (= η σάκχαρις) και σημαίνει τον γλυκύν και μειλίχιον άνθρωπο.Στη διάλεκτο του Πόντου απαντά ο τύπος σ'εκέριν (= η ζάχαρη) και το βαπτιστικό όνομα Σεκέρα (= Ζαχάρω).

Ρακιτζής ή ΡακιντζήςΒάση του σχηματισμού του επωνύμου είναι η λέξη ρακή (η) ή ρακί (το), το γνωστό ποτό που προέρχεται από απόσταξη.Η λέξη, όπως έχει αναφερθεί, συνδέεται με το τουρκικό raki, το οποίο προέρχεται από το ινδικό arrak (= οινόπνευμα από ρύζι). Ο λεξικογράφος Ησύχιος αναφέρει: ράχι = στέμφυλον.Παράγωγα: ρακοπώλης, ρακοπότης, ρακοπουλειό (= ρακοπωλείον), ρακοπότηρο. Δημώδες από τη Μακεδονία αναφέρει: Ιγώ κρασί δεν έπινα, ρακή για να μιθύσω,Τώρα τα πίνου κι τα δυο για να σ' αλησμονήσουΡακι(ν)τζής, επομένως, είναι ή ο παρασκευαστής της ρακής ή ο πωλητής ή αυτός που πίνει πολύ ρακί.

Βέργος - ΒεργόπουλοςΤο επώνυμο σχηματίστηκε από το επίθετο βέργος, το οποίο προήλθε από το ουσ. βέργα, και σημαίνει τον λεπτό, τον αδύνατο.Η βέργα είναι μεσαιωνική λέξη και ετυμολογείται από τη λατινική virga (= ράβδος, κλωνάρι).

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Άκρως κατατοπιστικό το δημοσίευμα.
Επειδή το επίθετό μου αρχίζει απο Χατζη μήπως γνωριζετε σε ποιά χρονική περίοδο γινότανε αυτό?

Πέτρος Δημητρόπουλος είπε...

φίλε Κώστα, σε παροτρύνω να απευθυνθείς στην Άπρη Λέξη, από όπου αντλήσαμε τα "οικογενειακά επίθετα.

http://www.asprilexi.com

ΠΔ

Ανώνυμος είπε...

ανακρίβειες και ψεμματάκια