1935: Πραξικόπημα κατά κυβέρνησης Παναγή Τσαλδάρη*

του Παντελή Στ. Αθανασιάδη

Η εποχή του Μεσοπολέμου στην Ελλάδα, ήταν εποχή της ασταθούς Δημοκρατίας. Η χώρα έζησε κάτω από συνθήκες ανώμαλων πολιτικών εξελίξεων, με ποικίλα στρατιωτικά κινήματα, βραχύβιες κυβερνήσεις και πολιτική ρευστότητα.

Ένα από τα πραξικοπήματα, ήταν και αυτό των αρχηγών των Επιτελείων που κατάργησαν εν μέση οδώ, τον εκλεγμένο πρωθυπουργό Παναγή Τσαλδάρη.

Ήταν 11 πρωί στις 10 Οκτωβρίου 1935. Ο εκλεγμένος πρωθυπουργός Παναγής Τσαλδάρης κατέβαινε από το σπίτι του στην Κηφισιά, στο κέντρο της Αθήνας, όταν ένα αυτοκίνητο, που ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση, σταμάτησε μπροστά στο πρωθυπουργικό και από μέσα βγήκαν τρεις άνδρες με στολές, που τους γνώριζε ο πρωθυπουργός. Ήταν οι αρχηγοί των Επιτελείων, υποστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος του Στρατού, υποναύαρχος Δημήτριος Οικονόμου των Ναυτικών και υποπτέραρχος Γεώργιος Ρέππας της Αεροπορίας.

Οι τρεις στρατιωτικοί, χωρίς περιστροφές, ζήτησαν από τον πρωθυπουργό να επιστρέψει στο σπίτι του μαζί τους επειγόντως.

Ο Τσαλδάρης θεωρώντας ότι κάτι σημαντικό έχουν να του ανακοινώσουν, δέχτηκε και επέστρεψε στην Κηφισιά. Εκεί οι τρεις αρχηγοί του ανακοίνωσαν χωρίς περιστροφές, ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις απαιτούν άμεση πολιτειακή μεταβολή και επαναφορά της Βασιλείας με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης, παρά το γεγονός, ότι είχε προκηρυχθεί Δημοψήφισμα για τις 3 Νοεμβρίου του ίδιου έτους.

Όταν όμως ο εκλεγμένος πρωθυπουργός εξέφρασε αντιρρήσεις και δισταγμούς, απερίφραστα οι τρείς επιτελάρχες απάντησαν:

-Εν τοιαύτη περιπτώσει η κυβέρνησίς σας καταργείται από τας Ενόπλους Δυνάμεις.

Ο Τσαλδάρης εμβρόντητος επιστρέφει στην Αθήνα και συγκαλεί έκτακτο Υπουργικό Συμβούλιο, όπου ανακοινώνει την κατάργηση της κυβέρνησής του. Ο υπουργός των Στρατιωτικών και βασικός εμπνευστής του πραξικοπήματος Γεώργιος Κονδύλης, εξηγεί ότι είναι αδύνατον να αντιμετωπίσει τους πραξικοπηματίες.

Έτσι η κυβέρνηση για να αποφύγει αιματοχυσία, εκδίδει μια ανακοίνωση για τις συνθήκες απομάκρυνσής της από την εξουσία, που καταλήγει με τη φράση: «Κατόπιν τούτου η κυβέρνησις εθεώρησεν εαυτήν καταλυθείσαν βία».

Ο Γεώργιος Κονδύλης, που καιροφυλακτεί, σχηματίζει αμέσως κυβέρνηση με υπουργό Στρατιωτικών τον Θεόδωρο Πάγκαλο.

Το απόγευμα συνέρχεται η Εθνοσυνέλευση, ενώ μέσω πλήρους στρατοκρατίας. Ένοπλοι γύρω από το κτίριο και μέσα στους διαδρόμους.

Η τριανδρία των στρατηγών, παρούσα στη συνεδρίαση.

Ο Παναγής Τσαλδάρης καταργημένος πρωθυπουργός, κάθεται στα πρώτα βουλευτικά έδρανα.

Ο πρόεδρος της Βουλής Χαράλαμπος Βοζίκης αρνείται να προεδρεύσει και παραιτείται. Την έδρα του προέδρου, καταλαμβάνει ο αντιπρόεδρος Αθανάσιος Αθηνογένης.

Η νέα κυβέρνηση ορκίζεται ενώπιον της Εθνοσυνελεύσεως και όχι ενώπιον του Προέδρου της Δημοκρατίας, αφού το πραξικόπημα είχε στόχο την κατάργηση της Αβασίλευτης Δημοκρατίας και την επαναφορά της Βασιλείας.

Μετά παίρνει το λόγο ο Τσαλδάρης, ο οποίος καταγγέλλει το πραξικόπημα και αποχωρεί ακολουθούμενος από την πλειονότητα των βουλευτών του Λαϊκού Κόμματος. Η Εθνοσυνέλευση χωρίς απαρτία εγκρίνει το ψήφισμα που υποβάλει ο Κονδύλης για κατάργηση της Δημοκρατίας. Ο ίδιος ο Κονδύλης αυτοανακηρύσσεται και αντιβασιλέας.

Ταυτόχρονα τίθεται σε ισχύ, ο νόμος περί καταστάσεως πολιορκίας και η κυβέρνηση αποκτά δικτατορικές εξουσίες.

Την επομένη, τρεις αξιωματικοί επισκέπτονται στο σπίτι του στο Φάληρο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Αλέξανδρο Ζαΐμη και του ανακοινώνουν την απαλλαγή από τα καθήκοντά του.-

*Το θέμα πρωτοπαρουσιάστηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό της Βουλής των Ελλήνων.