Πρόεδροι της Βουλής (4) Καλλιφρονάς Δημήτριος

του Παντελή Στ. Αθανασιάδη*

Η οδός και η στάση Καλλιφρονά στα Πατήσια, διατηρούν ζωντανή τη μνήμη του αγωνιστή και πολιτικού της Αττικής Δημητρίου Καλλιφρονά, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέλαβε και το αξίωμα του Προέδρου της Βουλής.

Ο Δημήτριος Καλλιφρονάς υπήρξε αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης, επιφανής πολιτικός και χαρακτηριζόταν ως «αττικάρχης». Καταγόταν από παλιά αθηναϊκή οικογένεια και διέθετε τεράστια κτηματική περιουσία.

Γεννήθηκε το 1805. Νεότατος, το 1825, κατετάγη στον τακτικό στρατό του φιλέλληνα Φαβιέρου, πολέμησε εναντίον του Κιουταχή και τραυματίστηκε στη μάχη του Ανάλατου το 1827. Το προηγούμενο έτος είχε σκοτωθεί υπερασπίζοντας την Ακρόπολη, ο αδελφός του, Ιωάννης.

Μετά την απελευθέρωση, ο Δημήτριος Καλλιφρονάς ανέλαβε διάφορα διοικητικά καθήκοντα, ενώ αναμίχθηκε και στην τοπική πολιτική. Στις δημαιρεσίες του 1835 εξελέγη πρώτος, αν και ως δήμαρχος διορίστηκε, τότε, ο Ανάργυρος Πετράκης, επειδή κρίθηκε ότι, λόγω ηλικίας, διέθετε μεγαλύτερη πείρα. Αλλά δύο χρόνια αργότερα, ο Δημήτριος Καλλιφρονάς εξελέγη και πάλι πρώτος στις δημαιρεσίες και ο βασιλιάς Όθων τον διόρισε δήμαρχο Αθηναίων, αξίωμα που διατήρησε ως το 1841. Αναμίχθηκε ενεργά στην Επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου 1843 και στις εκλογές που ακολούθησαν εξελέγη πληρεξούσιος. Υπηρέτησε ως μέλος της επιτροπής για τη σύνταξη του νέου Συντάγματος, του 1844, καθώς και ως αντοπρόεδρος της Βουλής από το 1845 ως το 1847. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1847 εξελέγη πρόεδρος του Σώματος, αξίωμα που ανέλαβε ξανά τον Ιούνιο του 1885. Ακόμη, υπηρέτησε ως υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και Ναυτικών. Η τελευταία εκλογή του ως βουλευτής έγινε το 1892. Πέθανε το 1897.

Ως πρόεδρος της Βουλής, ο Δημήτριος Καλλιφρονάς επέδειξε ιδιαίτερη μέριμνα για την εύρυθμη λειτουργία του Σώματος. Πρώτος, στις 28 Νοεμβρίου 1847 επέκρινε τις απουσίες των βουλευτών από τις συνεδριάσεις, για τις οποίες μάλιστα επιβλήθηκε πρόστιμο 8 δραχμών ανά συνεδρίαση.

Ο Δημήτριος Καλλιφρονάς υπήρξε ένθερμος αντίπαλος του Όθωνα. Για τη δράση του αυτή φυλακίστηκε το 1861 μαζί με τον Επανεινώνδα Δεληγιώργη. Αναμίχθηκε στην επανάσταση που ανέτρεψε τον Όθωνα το 1862 και ανέλαβε τότε το υπουργείο Ναυτικών. Είναι αυτός που επιβιβάστηκε στο πολεμικό πλοίο «Αμαλία», διάβασε το ψήφισμα της έξωσης του Όθωνα και ύψωσε την ελληνική σημαία χωρίς τα βασιλικά εμβλήματα. Κατόπιν, ο Όθων και η βασίλισσα Αμαλία εγκατέλειψαν την Ελλάδα.

Γι’ αυτόν ο Παλαμάς έγραψε πως όταν έσκυβε, λόγω του βάρους της φούντας το φέσι του πιεζόμενο από τη μια μεριά «έπαιρνε το σχήμα φρυγίου πίλου». Κάτι δηλαδή σαν το σκούφο που φορά, η κλασσική φιγούρα της Μαριάννας, η οποία συμβολίζει τη Γαλλική Δημοκρατία.

*Ο συνάδελφός μας Παντελής Αθανασιάδης «φιλοτέχνησε» τα πορτρέτα των Προέδρων του ελληνικού κοινοβουλίου για την εκπομπή ‘Κοινοβουλευτική Ιστορία’ του τηλεοπτικού σταθμού της Βουλής των Ελλήνων*. Τα πορτρέτα αναδημοσιεύονται «στης Βουλής τα Έδρανα», κατά τη σειρά εκλογής των Προέδρων.