1912: Ο Βενιζέλος διώχνει τους Κρήτες βουλευτές

Του Παντελή Στεφ. Αθανασιάδη

Η δυναμική παρεμπόδιση των Κρητών βουλευτών το 1912, όταν η Κρήτη ήταν ακόμα Αυτόνομη Πολιτεία, να εισέλθουν στη Βουλή των Ελλήνων, υπήρξε μια από τις δραματικότερες στιγμές της Κοινοβουλευτικής Ιστορίας μας. Πρόκειται για απόλυτη σύγκρουση συναισθημάτων που αναγκαστικά καταπνίγονται και εθνικού συμφέροντος, το οποίο υπερισχύει.

Οι εκλογές της 11^ης Μαρτίου 1912 ανέδειξαν στην Ελλάδα, νικητή τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η Εθνική Συνέλευση της Κρητικής Πολιτείας, ενθαρρυμένη από την παρουσία του Βενιζέλου στα πράγματα της Ελλάδας, αποφάσισε, αγνοώντας τις διακοινώσεις των Προστάτιδων Δυνάμεων, να εκλέξει την ίδια μέρα 69 αντιπροσώπους, που θα έρχονταν στην Αθήνα, να ορκισθούν και να πάρουν μέρος στις εργασίες της Βουλής των Ελλήνων, ολοκληρώνοντας και τυπικά την Ένωση της Μεγαλονήσου με την Ελλάδα.

Ο Βενιζέλος σταθμίζοντας τις διεθνείς συνθήκες και ιδιαίτερα τον Ιταλοτουρκικό πόλεμο στην Κυρηναϊκή, προσπάθησε να ματαιώσει την απόφαση αυτή. Μάλιστα σε μία επιστολή του προς τον Γεώργιο Πλουμίδη, έγραφε χαρακτηριστικά: «Φαίνεται ότι κακός δαίμων εχάλασε τον νουν των συμπατριωτών μου και τους άγει να βγάλουν τα μάτια των». Δεν αρκέσθηκε στις προειδοποιήσεις. Ζήτησε από το Βρετανικό στόλο, να συλλαμβάνει όποιον επιχειρεί να φύγει από την Κρήτη. Παρά τα μέτρα, αρκετοί Κρητικοί αντιπρόσωποι διέφυγαν και έφτασαν στην Αθήνα αποφασισμένοι να πάρουν μέρος στις εργασίες της Βουλής. Επικεφαλής τους ο Χαράλαμπος Πολογεώργης. Το 1911 οι Κρήτες επιχείρησαν να κάνουν το ίδιο, αλλά τους συνέλαβαν οι Βρετανοί και τους φυλάκισαν πρόσκαιρα στο πολεμικό πλοίο «Μινέρβα».

Η νέα Βουλή των Ελλήνων συνήλθε στις 19 Μαΐου 1912. Εκείνο το πρωί την είχε ζώσει από παντού Στρατός και Αστυνομία. Έλεγχος των εισερχομένων. Και ο Σουρής στο «Ρωμηό» της 19^ης Μαΐου 1912 έδινε την εικόνα, γράφοντας:

«Την ελευθέραν είσοδον μια προσταγή τη φράττει
Και στην κυρά την όμορφη και στην ασχημομούρα,
Αι σχέσεις λίαν ομαλαί μ’ όλα τα πέριξ κράτη
Και με την Κρήτη μοναχά τάχουμε λίγο σκούρα».

Η συνεδρίασή υπήρξε ταχύτατη. Έγινε ο αγιασμός, ορκίσθηκαν οι νεοεκλεγέντες βουλευτές, εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής ο Ιωάννης Τσιριμώκος και μετά την ολοκλήρωση των τυπικών διαδικασιών η Βουλή διέκοψε τις εργασίες της για τον Οκτώβριο του 1912.

Κάποια στιγμή, λίγο πριν από την εκλογή Προέδρου Βουλής, ακούσθηκε μέσα στην αίθουσα μια βροντερή φωνή:

Ζήτω η Κρήτη- Ζήτω η Ένωσις.

Τι είχε συμβεί; Ο βουλευτής Ρεθύμνης Δασκαλάκης, συνοδεύοντας τον βουλευτή Κωνσταντίνο Κουμουνδούρο τρύπωσε κρυφά στην αίθουσα και πήρε μέρος στην ορκωμοσία. Πολλοί τον χειροκροτούν και τον συγχαίρουν, αλλά πλησιάζει ο Βενιζέλος και αυστηρά του λέγει:

-Δεν είστε κύριε βουλευτής. Εισήλθατε ως ιδιώτης από λάθος των φρουρών. Και διατάζει να τον απομακρύνουν.

Και ενώ αυτά συνέβαιναν μέσα, έξω οι ένοπλοι στρατιώτες, το Ιππικό και 200 χωροφύλακες, απώθησαν βίαια τους Κρήτες βουλευτές, που είχαν ξεκινήσει όλοι μαζί από τα Χαυτεία ανεβαίνοντας την οδό Σταδίου. Κατόρθωσαν μάλιστα να διασπάσουν τις τρεις ζώνες των αστυνομικών και των στρατιωτών. Ο κόσμος τους χειροκροτούσε, αλλά οι διαταγές του Βενιζέλου ήταν σαφείς.

Τελικά ο Βενιζέλος, δέχθηκε μια ολιγομελή επιτροπή των Κρητών βουλευτών και τους εξήγησε, ότι τότε ήταν αδύνατον η Ελλάδα, να αναγνωρίσει την Ένωση.

Η αποχώρησή τους μετατράπηκε σε διαδήλωση των Αθηναίων, που κραύγαζαν «Ζήτω η Ένωσις» και πετούσαν τα καπέλα τους στον αέρα.

Ο Γεώργιος Σουρής στο «Ρωμηό» της 26^ης Μαΐου 1912 αφιέρωσε πολλούς στίχους γράφοντας μεταξύ άλλων:

«Μάννα που λιθοβολείς, τους μετά Χριστόν προφήτας
Και στας έδρας της Βουλής δεν καθίζεις και τους Κρήτας».

Εξαιτίας αυτής της στάσης της κυβέρνησης, παραιτήθηκε ο υπουργός Δικαιοσύνης Νικόλαος Δημητρακόπουλος.

Η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, ήρθε λίγο αργότερα. Οι Κρήτες βουλευτές έγιναν δεκτοί στο Ελληνικό Κοινοβούλιο τον Οκτώβριο του 1912. Η ελληνική σημαία υψώθηκε επίσημα στο φρούριο Φιρκά των Χανίων την 1^η Δεκεμβρίου 1913,παρουσία του βασιλέως Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου.

*Το θέμα πρωτοπαρουσιάστηκε στον τηλεοπτικό σταθμό της Βουλής των Ελλήνων.